Czterdzieści pięć milionów euro odszkodowania. Warszawę będzie kosztować zgodę Pragi na dalszą eksploatację kontrowersyjnej kopalni węgla brunatnego Turów, położonej przy granicy z Czechami. To kwota, którą Polska straciłaby w ciągu zaledwie trzech miesięcy z powodu kar nałożonych na nią przez Komisję Europejską.

Polska kopalnia Turów położona w pobliżu granicy z Czechami.

W czwartek premierzy Petr Fiala i Mateusz Morawiecki podpisali w Pradze porozumienie w sprawie eksploatacji kopalni odkrywkowej Turów, która była przedmiotem wieloletnich sporów między Warszawą a Pragą. „Odsunęliśmy kamień, który ciążył na stosunkach czesko-polskich w ostatnich latach” – powiedział Fiala według portalu Novinky. – Kończy się okres zamrożenia lub spowolnienia bardzo dobrych stosunków polsko-czeskich – powiedział mu według agencji PAP Morawiecki.

Czeski premier przyznał, że negocjacje były bardzo trudne i długie, ale według niego przynoszą one korzyści głównie mieszkańcom terenów przygranicznych.

W kluczowych punktach porozumienia narodził się kompromis. Według Fiali Czechy otrzymają od Polski odszkodowanie w wysokości 45 mln euro. Pierwotnie Praga zażądała 50 mln euro, Polska zaoferowała 40 mln.

Gdy tylko te pieniądze dotrą z Polski, co ma nastąpić dzisiaj, Czechy wycofają pozew przeciwko Turowie przeciwko Polsce w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Prawnik Trybunału Sprawiedliwości UE rozstrzygnął spór w czwartek, orzekając na korzyść Czech. Według niego, Polska naruszyła unijne prawo, nie dokonując oceny wpływu nowych robót górniczych w pobliżu czeskiej granicy na środowisko. Kopalnia, która zaspokaja około 7% potrzeb energetycznych Polski i wraz z elektrownią zatrudnia około 20 tys. osób, odprowadza wody gruntowe z przygranicznych gmin czeskich, a ponadto generuje nadmierny hałas i zapylenie.

Sąd ma nadzorować realizację porozumienia przez pięć lat. W tym przypadku Czechy wymagały początkowo dziesięciu lat, Polska oferowała jedynie dwa lata nadzoru.

Warszawa zobowiązała się też do wykonania ściany podziemnej, która ma zapobiegać przepływowi wód gruntowych, a także zbuduje ścianę nadziemną, aby chronić ją przed kurzem i hałasem. Zanieczyszczenie środowiska będzie monitorowane do czasu zakończenia prac wydobywczych.

Jednak czescy ekolodzy kwestionują funkcjonalność podziemnej bariery. Według nich strona polska przyznała w zeszłym roku, że woda wyciekała z kopalni gdzie indziej. Fiala twierdzi jednak, że umowa gwarantuje funkcjonalność szlabanu. „Kontrakt gwarantuje, że podziemna ściana będzie funkcjonować, a jeśli nie, to wydobycie zostanie wstrzymane” – powiedział premier Czech, powołując się na portal iDNES.

„Zawarcie umowy w takim brzmieniu jest sprzeczne z czeskim i europejskim prawem, które nie zezwalają na wyrządzanie szkody środowisku na własnym terytorium” – stwierdziła inicjatywa Razem dla Wody, której członkami jest kilka organizacji ekologicznych. Krytykują również fakt, że czeski rząd zatwierdził umowę na tajnym spotkaniu w środę wieczorem. „Prawo do informacji, które jest jednym z podstawowych praw społeczeństwa, jest dziś deptane przez premiera Fialę i wszystkich ministrów jego rządu. Rząd działa całkowicie wbrew obietnicom przedwyborczym, wręcz przeciwnie jego działania przypominają kontrowersyjne praktyki rządzące w Polsce” – cytuje iDNES Nikol Krejčová z Greenpeace.

Przed wyborami Polska zezwoliła na rozbudowę górnictwa w Turowie, mimo sprzeciwów ze strony czeskiej. Po czeskim procesie sądowym w maju zeszłego roku Trybunał Sprawiedliwości UE nakazał Polsce zawieszenie prac za pomocą środków tymczasowych. Jednak Polacy nie przerywali pracy. Sąd skazał zatem Polskę na płacenie dziennych kar w wysokości pół miliona euro. W zeszłym miesiącu Komisja Europejska ostrzegła Warszawę, że może odliczyć należną kwotę w kilkudziesięciu milionach euro z przyszłych wypłat z Eurofunduszy.

Czytaj więcej Płacić. Komisja Europejska wezwała Polskę do wydobycia w Turowie