W środę Komisja Europejska przyjęła wytyczne dotyczące mechanizmu warunkowości chroniącego budżet UE przed praworządnością. Komisja szczegółowo wyjaśnia w wytycznych, w jaki sposób będzie stosować rozporządzenie, w tym w jaki sposób chronione będą prawa beneficjentów funduszy UE.

Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen powiedziała w artykule prasowym, że rządy prawa są „klejem”, który spaja kraje UE i jest fundamentem jedności Euroblock. Według niej, przedstawione w środę wytyczne dostarczą niezbędnych wyjaśnień. „Musimy zapewnić, aby każde euro i każdy grosz były wydawane mądrze i zgodnie z rządami prawa” – powiedziała.

Johannes Hahn, komisarz UE ds. budżetu i administracji, powiedział, że UE nie może iść na ustępstwa w zakresie ochrony swoich interesów finansowych i podstawowych wartości. Zaznaczył, że Unia z regulacją warunkowości dała sobie kolejne narzędzie w czasie, gdy zarządzała największym budżetem w historii. „Jeśli warunki tej ugody zostaną spełnione, będziemy działać zdecydowanie” – powiedział.

W wytycznych szczegółowo wyjaśnia, w jaki sposób regulamin będzie stosowany. Wyjaśniono warunki działania, w tym pytanie, jakie mogą być odnośne naruszenia praworządności i jak będzie oceniane, czy naruszenia te bezpośrednio wpływają na interesy finansowe UE.

Wyjaśniono również komplementarność mechanizmu warunkowości z innymi instrumentami ochrony budżetu UE, w tym unijnymi przepisami budżetowymi i sektorowymi. Należą do nich zasady polityki spójności czy wspólnej polityki rolnej oraz mechanizm wsparcia naprawy i odporności, który jest niezbędnym elementem planu naprawy powieńcowej.

W wytycznych wyjaśniono również, że proponowane środki muszą być proporcjonalne, odpowiednie i niezbędne do rozwiązania problemu. Określają również kroki, jakie należy podjąć przed zaproponowaniem środków, a także potrzebę ochrony praw beneficjentów końcowych lub beneficjentów funduszy UE, biorąc pod uwagę, że kraje UE muszą nadal dokonywać płatności na rzecz programów lub funduszy UE w każdych okolicznościach .

Wytyczne zostały opracowane w porozumieniu z Parlamentem Europejskim oraz państwami członkowskimi UE i uwzględniają wyroki Trybunału Sprawiedliwości UE w procesach węgierskim i polskim, które kwestionowały zasadność mechanizmu warunkowości.