Zacznę od klasycznego pytania: najczęściej wyobrażamy sobie narcyza wzorowanego na historii Narcyza z mitologii greckiej, zakochującego się w sobie. Które z tych stwierdzeń jest prawdziwe, a które całkowicie mylące?

Jest to również jeden z powodów, dla których ludzie nie traktują poważnie zaburzeń narcystycznych. Mit czasami trochę ingeruje w definicję narcyzmu i wielu wyobraża sobie wtedy osobę, która bardzo dba o to, by być dobrze ubrana, ładnie się prezentować. W sensie psychologicznym inaczej postrzegamy narcyzm, ma on swoje filozoficzne przesłanki (hipoteza, punkt wyjścia do osądu, z którego wyłania się nowy osąd, przyp. red.). Zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym używanym przez lekarzy, psychologów i innych specjalistów, narcystyczne zaburzenie osobowości ma swoje symptomy – typowe objawy, które je charakteryzują, i jest dla niego dziesięć kryteriów.

Jakie są kryteria?

Polega na przecenianiu własnej ważności, podkreślaniu swojej wyjątkowości, domaganiu się nieproporcjonalnego podziwu, znęcaniu się i wykorzystywaniu innych do realizacji własnych celów, nieuznawaniu potrzeb innych – brak empatii, zazdrość i wiara w zazdrość innych, wyniosłość i pretensjonalność postawy i zachowania. Oczywiście rozkłada się znacznie dłużej. Tak więc, oprócz zniekształconego wyobrażenia o rzeczywistości siebie, istnieją również negatywne logiczne konstrukcje osobowości narcystycznej realizowane jako takie. Ważne jest, aby podkreślić, że narcyzm, jak każda cecha psychologiczna, działa w pewnym spektrum, jeśli wyobrazisz sobie skalę, w której zero oznacza brak stopnia narcyzmu, a dziesięć skrajny narcyzm.

Jest to podobne do autyzmu, gdzie występuje również widmo intensywności. Wszyscy po prostu mamy pewne cechy, ale niektóre więcej, a niektóre mniej. Czy więc ważne jest, aby wiedzieć, gdzie leży początkowa granica problemu?

Dokładnie. Ostatecznie prawie wszystkie te zaburzenia mają pewną skalę, na przykład depresja – może to być smutek sytuacyjny lub nawet ciężka depresja trzeciego stopnia. Zatem w zależności od stopnia zaburzenia mówimy o osobie, która nie ma narcyzmu, o osobie, która ma tendencje narcystyczne, lub o osobie, która spełnia większość wymienionych kryteriów i ma zdiagnozowane zaburzenie osobowości narcystycznej.