Marże rafineryjne polskiego Orlenu wzrosły w marcu bezprecedensowo, około pięciokrotnie. Podczas gdy w lutym marża rafineryjna firmy wynosiła 7,70 USD za baryłkę, w zeszłym miesiącu była to 39,30 USD za baryłkę. W styczniu marża wynosiła zaledwie 4,8 USD za baryłkę.

Nadzwyczajny wzrost marży wynika głównie z faktu, że Orlen, największy operator stacji benzynowych w Czechach, nadal kupuje na dużą skalę rosyjską ropę z Uralu. Ze względu na sankcje Zachód znajduje się w wyjątkowej zniżce.

Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę Orlen przestał kupować rosyjską ropę na rynku natychmiastowym (natychmiastowym), ale nadal odbiera rosyjską ropę w ramach kontraktu długoterminowego. W ten sposób ograniczył zużycie rosyjskiej ropy z mniej niż 50% do około 30% w marcu, powiedział dziś polskiej prasie prezes Orlenu Daniel Obajtek.

Rosyjski Ural przez większą część tygodnia sprzedawał się z rekordowym rabatem około 30 dolarów za baryłkę, w porównaniu z natychmiastowym kontraktem na ropę Brent z Morza Północnego, co jest miarą ogólną i globalną. Jednak w piątek przecena spadła do około 20 dolarów za baryłkę. I dzisiaj znowu omija ten poziom (patrz wykres poniżej).

Dyskonto Brent Urals spadło w ciągu ostatnich dwóch dni handlowych, ponieważ sam Brent staje się tańszy, ale także dlatego, że Rosja radzi sobie znacznie lepiej ze znalezieniem nabywców na swoją ropę. Kupują je na przykład firmy chińskie lub indyjskie. Ich początkowe obawy przed zachodnimi sankcjami wobec Rosji i być może jej partnerów handlowych nieco osłabły. Jednocześnie znajdują sposoby na ukrycie swoich zakupów. Na przykład natychmiastowe zakupy przekładają się na długoterminowe kontrakty wynegocjowane przed rosyjską inwazją na Ukrainę i nałożeniem związanych z nią sankcji.

Oprócz Orlenu, który obsługuje w Czechach ponad 420 stacji benzynowych, głównie pod marką Benzina, ogromny wzrost marży rafineryjnych odnotował w marcu węgierski MOL. Obsługuje 304 stacje paliw w Czechach i jest tym samym drugim po Orlenie operatorem.

Marże rafineryjne MOL wzrosły nawet około dziesięciokrotnie w marcu. Podczas gdy marża rafineryjna MOL w lutym wynosiła 3,40 USD za baryłkę, w zeszłym miesiącu wyniosła 33,70 USD za baryłkę.

Nadzwyczajny wzrost i wartość marży rafineryjnej przez Orlen i MOL jest przynajmniej częściowo słuszny dla tych, którzy podczas rekordowego wzrostu cen paliw w Czechach w marcu wskazywali, że jest to w dużej mierze efekt polityki marżowej rafinerii, dystrybutorów paliw oraz same stacje paliw. W odpowiedzi na tę krytykę rząd premiera Petra Fiali zaczął kontrolować marże stacji benzynowych. Porównuje je do cen ustalanych na giełdzie w Rotterdamie. Według nich urzędnicy państwowi nie ujawnili jeszcze znaczących – to znaczy powszechnych i systemowych – odchyleń od marginesów od obowiązującej normy.

Jednak nadzwyczajne marże rafineryjne Orlenu i MOL-u wskazują, że przynajmniej częściowo kierowcy i przewoźnicy krajowi zapłacili w marcu za paliwo bardzo mało w stosunku do rzeczywistych kosztów i obecnych marż.

Koncentrując się jedynie na porównaniu marż stacji benzynowych z cenami na giełdzie w Rotterdamie, rząd Fiala skupił się tylko na części złożonej kwestii. Można więc powiedzieć, że w dużej mierze była to „sąsiedztwo”. Gdyby miał zagłębić się w sprawę i przeanalizować politykę cenowo-marżową firm Orlen czy MOL, obejmującą cały łańcuch dostaw, od rafinerii po stacje paliw, musiałby oczywiście dojść do innego wniosku.

Cena rosyjskiej ropy z Uralu zwykle oscyluje wokół ceny ropy Brent z Morza Północnego, która jest kluczowym globalnym punktem odniesienia. Jednak po rosyjskiej inwazji i związanych z nią sankcjach Ural uzyskał sporą przecenę, do około 30 USD za baryłkę, która teraz jest nieco niższa (dane: Bloomberg).

dr Lukáš Kovanda

Rada Gospodarcza Rządu Narodowego (NERV)

Główny ekonomista Trinity Bank