Paznokieć to płytka keratyny, która chroni tylną powierzchnię opuszków palców. Płytka paznokcia składa się z około 150 do 200 warstw keratynocytów. „Paznokcie rosną około 0,9 mm tygodniowo, przy czym najszybciej rośnie paznokieć trzeciego palca dłoni” – pisze MUDr. Pavel Konrád z Černošice Skin Clinic w Czechach w czasopiśmie branżowym DERMA 1/2023. „Płytka paznokcia przepuszcza około 3% promieni UVB i 10% promieni UVA. Utrata wody przez płytkę paznokcia jest o tyle ciekawa, że ​​jest 100 razy większa niż przez zrogowaciały naskórek” – kontynuuje autorka.

W normalnych warunkach płytka paznokcia ma przezroczysty kolor i gładką powierzchnię. Z wiekiem dysk staje się podłużnie rowkowany i często ma układ przypominający gont. Są to najczęstsze choroby paznokci, które nie mają charakteru grzybiczego. Zdaniem dermatologa problem chorób paznokci jest ogromny i najczęściej lekarze w poradniach dermatologicznych borykają się z grzybicą paznokci. Nie są one jednak przedmiotem niniejszego artykułu.

Inne choroby paznokci dzieli się ze względu na wiele cech, takich jak obraz kliniczny, lokalizacja uszkodzenia czy prowokujące przyczyny:

• zmiana kształtu i reliefu płytki paznokcia
• zmiany koloru płytki paznokcia
• uszkodzenie łożyska paznokcia

Zmiana kształtu i reliefu płytki paznokcia

1. Rozdwojony paznokieć (onychoschisis – rozdwajanie się płytki paznokcia) – Jest to oddzielenie płytki paznokcia na co najmniej dwie warstwy od wolnego brzegu paznokcia. Przyczyną jest często bezpośredni uraz płytki paznokcia, na przykład gra na instrumentach muzycznych i środki chemiczne (laurylosiarczan sodu w detergentach, detergentach i zmywaczach do paznokci).

Fot. DERMA, magazyn branżowy

paznokieć, chory paznokieć Linie Beau na paznokciach.

2. Paznokcie w paski (linie Beau) – poprzeczne linie na paznokciach w postaci bruzd obejmują całą grubość płytki paznokcia i pojawiają się kilka tygodni po przebytych chorobach przebiegających z gorączką (dur brzuszny, szkarlatyna, grypa, ciężka angina). Można nawet określić, kiedy linie te powstały w wyniku choroby – od 5-6 miesięcy na kciukach, do 2 lat na palcach. Zmarszczki Beau są spowodowane przejściowym spadkiem aktywności tkanki zarodkowej (matrycy) paznokcia, z której rozwija się płytka paznokcia. Poza następstwami chorób, przyczyną tych zmarszczek jest również uraz spowodowany nieprawidłowym manicure, brakiem cynku czy chemioterapią.

Fot. DERMA, magazyn branżowy

paznokieć, chory paznokieć Wyściełane paznokcie.

3. Wyboiste paznokcie (Onychosis punctata) – powierzchnia paznokcia pokryta jest kropkowatymi guzkami o różnej wielkości, różnej głębokości i różnych kształtach. Głębokość i zasięg odpowiadają stopniowi zajęcia macierzy paznokcia. Głębokie są typowe dla łuszczycy, powierzchowne w przypadku łysienia plackowatego, egzemy czy urazu zawodowego.

Fot. DERMA, magazyn branżowy

paznokieć, chory paznokieć Palce klubowe i paznokcie w kształcie klepsydry.

4. Paznokcie Hipokratesa (palce maczugowe) – tak wyglądają paznokcie w kształcie klepsydry. Kąt krzywizny gwoździa wynosi 160-140 stopni. Patologiczny proces odpowiedzialny za to skrzywienie wiąże się ze zwiększonym przepływem krwi w wyniku rozszerzenia naczyń łożyska paznokcia. Powodem tego jest niedotlenienie, brak tlenu w tkankach w wyniku różnych chorób – rozedma (obrzęk płuc), gruźlica, sarkoidoza, mukowiscydoza, astma u dzieci. Za tę niepełnosprawność odpowiedzialne są również wrodzone wady serca związane z sinicą (sinienie) lub malformacjami naczyniowymi. W 5% przypadków palce maczugowate to choroby przewodu pokarmowego, takie jak rak żołądka, przełyku i jelit, choroby jelita cienkiego i grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna i krwotoczne zapalenie odbytnicy.

Fot. DERMA, magazyn branżowy

paznokieć, chory paznokieć Wyboisty paznokieć w kształcie łyżki, przeciwieństwo paznokci w kształcie klepsydry.

5. Koilonychia (koilos – pusty) – przeciwieństwo palców klubowych. Płytki paznokciowe mają kształt łyżki, a paznokcie najczęściej są dotknięte. Przyczyny mogą być dziedziczne, formy nabyte występują w chorobach układu krążenia i hematologicznych, zakaźne (grzybica, kiła), endokrynologiczne (akromegalia, cukrzyca, tyreotoksykoza), mogą być spowodowane urazem, a także niedoborem witamin (B2, B3, VS) . Występują również w niektórych chorobach dermatologicznych (łysienie plackowate, łuszczyca).

Zmiana koloru płytki paznokcia

Fot. DERMA, magazyn branżowy

paznokieć, chory paznokieć Białe plamy na paznokciach.

6. Białe plamy (leukochynia od słowa leukos – biały) – wadliwe rogowacenie, czyli wadliwe, powoduje powstawanie komórek, które pojawiają się w postaci złogów lub matowych, białawych pasm. Najczęściej zanikają przed dotarciem do dalszej krawędzi paznokcia (jest to część, krawędź paznokcia, która jest obcinana). Przyczyną są głównie mikrourazy i występuje częściej u dzieci.

Fot. DERMA, magazyn branżowy

paznokieć, chory paznokieć Objaw Hutchinsona, może to być również podejrzenie czerniaka.

7. Melanonychia (melanos – czarny) – jest to pasmo czarnej lub brązowej pigmentacji na paznokciu spowodowane obecnością melaniny, barwnika skóry. Takie rozprzestrzenienie się pigmentu pod łożyskiem paznokcia nazywane jest objawem Hutchinsona, a jego obecność nasuwa podejrzenie czerniaka złośliwego (pod paznokciem można znaleźć także złośliwy guz skóry!). Jednak występuje również w innych przypadkach, a większość przypadków w wieku dorosłym jest spowodowana zwiększoną aktywacją komórek barwnikowych melanocytów, co fizjologicznie występuje u kobiet w ciąży i osób ciemnoskórych. Ale także w przypadku urazów, chorób ogólnoustrojowych (porfiria, AIDS, alkaptonuria), różnych zespołów, może to być również spowodowane promieniowaniem rentgenowskim, fototerapią, niektórymi lekami ogólnoustrojowymi (psoraleny, sterydy, flukonazol, metotreksat…)

Fot. DERMA, magazyn branżowy

paznokieć, chory paznokieć Częściowe oddzielenie płytki paznokcia od łożyska paznokcia.

8. Oddzielenie płytki paznokcia od łożyska (onycholiza) – jest to częściowe oddzielenie płytki paznokcia od łożyska paznokcia, które rozpoczyna się na wolnym końcu paznokcia. Tworzy to przestrzeń, w której magazynowane są pozostałości keratyny, zaburzony materiał tkanki komórkowej oraz powietrze. Tak więc oderwany paznokieć wygląda na białawy, ale jego struktura nie ulega zmianie. Zaburzenie to często występuje w łuszczycy, egzemie, po urazach lub stosowaniu leków (tetracykliny, taksany – cytostatyki pozyskiwane z różnych gatunków cisów).

Uszkodzenie łożyska paznokcia

Fot. DERMA, magazyn branżowy

chory paznokieć, paznokieć Całkowite oddzielenie płytki paznokcia od łożyska paznokcia.

9. Oddzielenie paznokcia od łożyska (onychomadesis – utrata paznokcia) – całkowite oddzielenie płytki paznokcia od łożyska paznokcia i macierzy paznokcia z późniejszym oddzieleniem całego paznokcia. To się rzadko zdarza. Zwykle jest to stan po jakimś urazie (zasinienie pod paznokciem, krwiak), gdy kilka paznokci jest oddzielonych, może to być infekcja paciorkowcowa, infekcja wirusowa lub zespół Lyella (masywne zmiany skórne podobne do ciężkich oparzeń, ciężkie, często śmiertelna choroba lub reakcja na leki). Występuje również w chorobach skóry, takich jak liszaj płaski (choroba zapalna skóry, włosów, paznokci) oraz łysienie plackowate (łysienie ogniskowe, ograniczone wypadanie włosów).

(Źródło informacji: magazyn branżowy DERMA dzięki uprzejmości autora dr. med. Pavle Konráda)