Filippo Grandi, Wysoki Komisarz ONZ ds. Uchodźców (UNHCR), określił obecną sytuację jako „najszybciej narastający kryzys uchodźczy w Europie od II wojny światowej”. Ponad 1,6 miliona uchodźców przybyło do ukraińskich państw członkowskich UE graniczących z Ukrainą w ciągu pierwszych 13 dni od rosyjskiej inwazji.

„Około 55% z nich to małe dzieci, 80% dorosłych to kobiety, a reszta to osoby starsze”, powiedział czeski eurodeputowany Alexandr Vondra z ODS na wtorkowej sesji plenarnej parlamentu.

Według szacunków ONZ może: i do pięciu milionów ludzi pochodzi z Ukrainy. Bruksela przygotowuje się zatem na napływ nowych przybyszów. Po raz pierwszy europejscy przywódcy dali zielone światło system tymczasowej ochrony, co nie tylko ułatwi wjazd ukraińskich uchodźców do krajów bloku, ale także zapewni im lepszy dostęp do mieszkań, pracy i świadczeń socjalnych. Ponadto pomoże złagodzić systemy azylowe krajów.

„Umożliwi to znacznie lepszy przepływ ludzi w Unii Europejskiej i ich lepszą integrację” – powiedziała popularna czeska eurodeputowana Michaela Šojdrová, która stwierdziła, że ​​to słuszna decyzja.

Nie ma kryzysu jak kryzys

Zdaniem eurodeputowanych kraje UE wykazują wyjątkową solidarność z Ukrainą i jej obywatelami. Uchodźcy z Ukrainy napływają głównie do krajów Europy Środkowo-Wschodniej, sąsiadujących lub bliskich Ukrainie. Ponadto w tych krajach jest stosunkowo liczna diaspora ukraińska, np. w Polsce liczy do dwóch milionów osób.

Od początku inwazji na Ukrainę do Polski skierowało się ponad 1,2 mln osób, na Węgry prawie 200 tys., na Słowację ponad 140 tys., a do Czech ponad 100 tys. Podczas ostatniego kryzysu migracyjnego w latach 2015-2016 kraje Europy Środkowej nie chciały przyjąć żadnych uchodźców ani migrantów.

Według Šojdrovej powstała teraz zupełnie inna sytuacja, której nie można porównać z poprzednim kryzysem migracyjnym. „Ludzie przyjeżdżają do UE z sąsiedniego kraju, z kraju, który jest nam bardzo bliski kulturowo, z kultur dalekich od znanych krajom Europy Środkowej i Wschodniej” – wyjaśnia.

Według Šojdrovej jednak podejście UE jako takiej również jest inne. Specjalny reżim nie został wówczas uruchomiony, choć miał już wówczas swoich zwolenników. „W 2015 r. nie byłam jedyną, która chciała, aby UE uruchomiła tymczasowy instytut ochrony dla uchodźców z Bliskiego Wschodu, który umożliwiłby nielegalną i anonimową migrację migrantów zarejestrowanych” – powiedziała.

Podczas ostatniego kryzysu migracyjnego, kiedy kraje Europy Południowej znalazły się pod presją, przywódcy dyskutowali również o tym, czy dokonać redystrybucji osób zmierzających do Europy między państwami członkowskimi na podstawie kwot. Jednak ostatecznie system ten nie otrzymał wsparcia. Odtąd państwa nie żądają kwot, przynajmniej na razie. „Oczywiście, mile widziana jest każda pomoc. Logistyczna, finansowa i inna, ale nie moralizujemy ani nie prosimy o żadne kwoty” – powiedział Vondra na posiedzeniu plenarnym.

Z drugiej strony w obecnym kryzysie podział obciążeń między państwa członkowskie na podstawie uruchomionego systemu ochrony tymczasowej powinien działać. Jak zapowiedziała unijna komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson, Komisja Europejska planuje w najbliższych dniach opublikować wytyczne dla państw członkowskich dotyczące stosowania specjalnego reżimu.

Bruksela przekierowała miliardy euro

W ramach masowego napływu uchodźców z Ukrainy Bruksela przekazała miliardy euro na pomoc humanitarną i inną. Unia przekaże ze swojego budżetu 500 mln euro na uporanie się ze skutkami wojny. Pojadą na Ukrainę i nie tylko.

Ponadto Komisja złagodziła zasady wykorzystania funduszy UE. Umożliwi to państwom członkowskim wykorzystanie pieniędzy UE na zapewnienie uchodźcom edukacji, pracy, mieszkań, opieki zdrowotnej lub żywności i odzieży.

Wsparcie zapewni również specjalna koperta REACT-EU stworzona przez Unię w przeszłości w celu zwalczania pandemii koronawirusa. W 2022 r. państwa będą mogły zwracać koszty związane z opieką nad uchodźcami. Powinni mieć około 10 miliardów euro.

Poza pieniędzmi, we wspieraniu tego przedsięwzięcia rolę do odegrania mają również agencje UE. Na niektórych przejściach granicznych, takich jak granica między Ukrainą a Mołdawią, członkowie Europejskiego Korpusu Straży Granicznej (Frontex) pomagają radzić sobie z atakiem. Na przykład Rumunia zwróciła się o pomoc do Europejskiej Agencji ds. Azylu. Rozpoczęła ona działalność dopiero w styczniu tego roku i zapewnia krajom UE wsparcie operacyjne i techniczne oraz skuteczniejszą ocenę wniosków o azyl.